Tìm hiểu các ký hiệu linh kiện điện tử trên bộ mạch

Khi thiết kế hoặc phân tích một mạch điện, việc hiểu rõ các ký hiệu linh kiện điện tử rất quan trọng. Mỗi linh kiện điện tử trên bộ mạch đều có ký hiệu riêng giúp người dùng dễ dàng nhận diện, làm việc và sửa chữa khi cần thiết.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu các ký hiệu linh kiện điện tử thường gặp trên bộ mạch.

Ký Hiệu Cơ Bản Của Linh Kiện Điện Tử

Điện Trở (Resistor – R)

• Ký hiệu: R
• Biểu diễn dưới dạng một hình chữ nhật hoặc một dây gợn gợn song song nhau
• Chức năng: Hạn chế dòng điện, chia điện áp.

Tụ Điện (Capacitor – C)

• Ký hiệu: C
• Biểu diễn bằng hai thanh song song
• Chức năng: Lưu trữ và phân phát điện tích.

Cuộn Cảm (Inductor – L)

• Ký hiệu: L
• Biểu diễn dưới dạng một dây cuộn
• Chức năng: Lọc nhiễu, tạo từ trường.

Diode (D)

• Ký hiệu: D
• Biểu diễn bằng một tam giác hướng về một thanh ngang
• Chức năng: Chỉ cho dòng điện đi qua theo một chiều.

Transistor (Q)

• Ký hiệu: Q
• Hai loại chính: NPN và PNP
• Chức năng: Khuếch đại tín hiệu, điều khiển dòng điện.

IC (Integrated Circuit)

• Ký hiệu: U, IC
• Biểu diễn bằng hình chữ nhật có nhiều chân
• Chức năng: Tích hợp nhiều linh kiện và chế tạo hoạt động logic.

Phân Loại Linh Kiện Điện Tử

Linh kiện điện tử có thể được phân loại thành các nhóm chính sau:

Linh Kiện Chủ Động

Linh kiện chủ động là những linh kiện có khả năng khuếch đại tín hiệu, điều khiển dòng điện hoặc thực hiện chức năng logic.

• Transistor (Q): Dùng để khuếch đại tín hiệu và điều khiển dòng điện.
• IC (Integrated Circuit): Mạch tích hợp chứa nhiều linh kiện điện tử trong một vỏ nhỏ gọn.
• Thyristor: Dùng trong điều khiển công suất cao.

Linh Kiện Thụ Động

Linh kiện thụ động không có khả năng khuếch đại hoặc điều khiển dòng điện mà chỉ ảnh hưởng đến dòng điện theo các cách thụ động.

• Điện Trở (R): Hạn chế dòng điện, phân chia điện áp.
• Tụ Điện (C): Lưu trữ và phóng điện năng.
• Cuộn Cảm (L): Lọc nhiễu, tạo từ trường.

Linh Kiện Bán Dẫn

Linh kiện bán dẫn thường được chế tạo từ silicon hoặc germani và có vai trò quan trọng trong các mạch điện tử.

• Diode (D): Chỉ cho dòng điện đi theo một chiều.
• LED (Light Emitting Diode): Diode phát sáng khi có dòng điện chạy qua.
• Photodiode: Biến đổi ánh sáng thành điện năng.

Linh Kiện Cảm Biến

Linh kiện cảm biến giúp mạch điện phản ứng với môi trường xung quanh.

• Cảm biến nhiệt: Đo nhiệt độ và thay đổi điện trở theo nhiệt độ.
• Cảm biến ánh sáng: Thay đổi điện trở theo cường độ ánh sáng.
• Cảm biến áp suất: Đo áp suất không khí hoặc chất lỏng.

Ký Hiệu Mở Rộng Của Linh Kiện Điện Tử

Ngoài những ký hiệu cơ bản, còn có những ký hiệu khác trong các linh kiện chuyên dụng:

• Thyristor: Ký hiệu giống diode nhưng có thêm cửa G.
• Optocoupler: Dùng ký hiệu diode kèm theo một bóng đèn.
• Relay: Biểu diễn bằng một cuộn dây và tiếp điểm chuyển mạch.

Cách Đọc Sơ Đồ Mạch

• Nhận biết linh kiện: Xác định từ ký hiệu.
• Liên kết giữa các linh kiện: Xem mối liên hệ và tính tỏng thể.
• Kiểm tra mách: Sử dụng dụng cụ đo như vô mét để kiểm tra.

Bảng danh sách link kiện điện tử:

STT	Linh kiện	Ký hiệu	Chức năng
1	Điện trở	R	Giảm dòng.
2	Tụ điện	C	Lưu trữ điện.
3	Cuộn cảm	L	Lọc nhiễu.
4	Diode	D	Chỉnh lưu.
5	Transistor	Q	Khuếch đại.
6	Triac	T	Điều khiển AC.
7	MOSFET	M	Điều khiển công suất.
8	IC	IC	Tích hợp mạch.
9	LED	LED	Phát sáng.
10	Relay	RL	Chuyển mạch.
11	Cầu chì	F	Bảo vệ.
12	Biến áp	T	Chuyển đổi điện áp.
13	Cảm biến nhiệt độ	TH	Đo nhiệt độ.
14	Optocoupler	OP	Cách ly tín hiệu.
15	Công tắc	S	Đóng/ngắt mạch.
16	Pin Lithium	Pin	Nguồn năng lượng.
17	Màn hình LCD	LCD	Hiển thị.
18	Tụ gốm	C	Lọc tín hiệu.
19	Biến trở	VR	Điều chỉnh trở kháng.
20	Oscillator	X	Tạo xung nhịp.
21	Cảm biến áp suất	PS	Đo áp suất.
22	Vi điều khiển	MCU	Điều khiển.
23	Diode Zener	ZD	Ổn áp.
24	Pin sạc	Rechargeable	Lưu trữ năng lượng.
25	Công tắc từ	MS	Đóng/ngắt từ trường.
26	Điện trở nhiệt	NTC	Điều chỉnh nhiệt.
27	Cảm biến ánh sáng	LDR	Đo sáng.
28	MOSFET N-channel	NMOS	Điều khiển dòng N.
29	MOSFET P-channel	PMOS	Điều khiển dòng P.
30	SCR	SCR	Điều khiển AC.
31	IC ổn áp	VR	Ổn định điện áp.
32	Cảm biến hồng ngoại	IR	Phát hiện đối tượng.
33	Mạch OP-AMP	OP-AMP	Khuếch đại tín hiệu.
34	Tụ phân cực	EC	Lưu trữ năng lượng.
35	Tụ mica	Mica	Lọc tần cao.
36	UART IC	UART	Giao tiếp nối tiếp.
37	Servo	Servo	Điều khiển vị trí.
38	Động cơ bước	Stepper	Điều khiển chuyển động.
39	Buzzer	Buzzer	Phát âm thanh.
40	Cảm biến từ trường	Hall	Đo từ trường.
41	Cảm biến khí	Gas Sensor	Phát hiện khí gas.
42	Cảm biến độ ẩm	Humidity	Đo độ ẩm.
43	Diode Schottky	Schottky	Chỉnh lưu tốc độ cao.
44	Cảm biến PIR	PIR	Phát hiện chuyển động.
45	OLED	OLED	Hiển thị.
46	Cảm biến dòng điện	Current	Đo dòng điện.
47	Cảm biến gia tốc	Accelerometer	Đo gia tốc.
48	Biến trở	Potentiometer	Điều chỉnh trở.
49	Mạch AND	AND	Thực hiện phép AND.
50	Mạch OR	OR	Thực hiện phép OR.
51	Cảm biến âm thanh	Sound	Đo âm thanh.
52	Tụ nhôm	AlCap	Lưu trữ điện.
53	Động cơ DC	DC Motor	Tạo chuyển động.
54	Shunt Resistor	Shunt	Đo dòng điện.
55	Tụ gốm đa lớp	MLCC	Lọc tần cao.
56	Cảm biến rung	Vibration	Phát hiện rung.
57	Mạch XOR	XOR	Thực hiện phép XOR.
58	Pin mặt trời	Solar Cell	Chuyển đổi quang điện.
59	PWM IC	PWM	Điều chỉnh xung.
60	Cầu chỉnh lưu	Bridge	Chỉnh lưu AC-DC.
61	Anemometer	Anemometer	Đo tốc độ gió.
62	Điện trở quang	LDR	Thay đổi theo sáng.
63	Cảm biến siêu âm	Ultrasonic	Đo khoảng cách.
64	Diode cầu	Bridge	Chỉnh lưu AC-DC.
65	EEPROM	EEPROM	Lưu trữ dữ liệu.
66	EMI Filter	EMI Filter	Lọc nhiễu.
67	Cảm biến vi sóng	Microwave	Phát hiện chuyển động.
68	Quang trở	Photoresistor	Đo sáng.
69	Tụ sứ	Ceramic	Lọc tần.
70	RF Amplifier	RF AMP	Khuếch đại RF.
71	Crystal Oscillator	Oscillator	Tạo dao động.
72	Nút nhấn	Button	Kích hoạt.
73	Pin AAA	AAA	Nguồn năng lượng.
74	Pin AA	AA	Nguồn năng lượng.
75	Pin 9V	9V	Nguồn năng lượng.
76	Rectifier	Rectifier	Chỉnh lưu AC-DC.
77	Đèn huỳnh quang	Fluorescent	Phát sáng.
78	Barometer	Barometer	Đo áp suất.
79	Mạch lọc	Filter	Lọc tín hiệu.
80	Cầu dao điện	Breaker	Bảo vệ quá tải.

Kết Luận

Việc hiểu rõ ký hiệu linh kiện điện tử trên bộ mạch giúp đọc và hiểu sơ đồ dễ dàng hơn, từ đó giúp thiết kế, sửa chữa hoặc nâng cấp mạch điện. Nừu bạn là người mới học, hãy bắt đầu bằng việc nhận biết các linh kiện cơ bản trước khi chuyên sâu vào mách phức tạp.